بانک جهانی به تازگی اقدام به انتشار گزارشی در زمینه بازیافت آب با عنوان «بازیافت آب در مقیاس بزرگ؛ نقطه عطفی برای مصارف شهری و صنعتی1» نموده است که مرور مهم‌ترین نکات آن در شرایطی که کشورمان با تنش آبی جدی مواجه است، خالی از لطف نیست.

این سند توصیه می‌کند که با بازیافت فاضلاب شهری و صنعتی، می‌توان به آب «جدید» متناسب با کیفیت مصرف شهری و صنعتی دست یافت. این منبع جایگزین می‌تواند به کاهش فشار بر منابع آب تازه و حفاظت از محیط زیست کمک شایانی کند. در اینجا به مهم‌ترین نکات مورد اشاره در گزارش اشاره می‌شود.

ضمن آن که نسخه اصلی گزارش هم از اینجا قابل دانلود است.

Scaling Water Reuse A Tipping Point for Municipal and Industrial Use.pdf


1. اهمیت استفاده مجدد از آب

  • با افزایش کمبود آب در جهان، بازیابی و استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه‌شده به یک راهکار کلیدی برای تأمین آب پایدار تبدیل شده است.
  • استفاده مجدد از آب می‌تواند فشار بر منابع آب شیرین را کاهش دهد و امنیت آبی را بهبود بخشد.


۲. کاربردهای اصلی

  • مصارف شهری: آبیاری فضای سبز، شست‌وشوی معابر، و حتی تأمین آب آشامیدنی (با تصفیه پیشرفته)
  • مصارف صنعتی: استفاده در خنک‌کننده‌ها، دیگ‌های بخار و فرآیندهای تولیدی


۳. موانع گسترش استفاده مجدد از آب

  • چالش‌های فنی و مالی: هزینه‌های بالای زیرساخت‌های تصفیه و بازیابی
  • محدودیت‌های قانونی و نظارتی: عدم وجود استانداردهای یکپارچه برای کیفیت آب بازیافتی
  • ترس عمومی و عدم پذیرش اجتماعی: نگرانی‌ها درباره بهداشت و کیفیت آب بازیافتی


۴. راهکارهای پیشنهادی

  • سیاست‌گذاری و مقررات: تدوین قوانین شفاف و استانداردهای ایمنی برای استفاده مجدد از آب
  • توسعه فناوری: سرمایه‌گذاری در سیستم‌های تصفیه پیشرفته مانند اسمز معکوس و اشعه فرابنفش
  • آگاهی‌رسانی عمومی: مشارکت جامعه و صنعت برای افزایش پذیرش آب بازیافتی


۵. نمونه‌های موفق جهانی

  • سنگاپور (NEWater): الگوی موفق استفاده از فاضلاب تصفیه‌شده برای مصارف صنعتی و آشامیدنی
  • کالیفرنیا (ایالات متحده): استفاده گسترده از آب بازیافتی در کشاورزی و صنعت


گزارش تأکید می‌کند که جهان به یک «نقطه عطف» در استفاده مجدد از آب نزدیک شده است. با ترکیب فناوری‌های نوین، سیاست‌گذاری مناسب و مشارکت عمومی، استفاده مجدد از آب می‌تواند به یک راهکار پایدار برای مقابله با بحران آب تبدیل شود.

در این میان ضرورت توجه به راهکارها و سیاست‌های این گزارش، برای منطقه خاورمیانه دوچندان است. چرا که خاورمیانه کم‌آب‌ترین منطقه جهان است و بیش از 60 درصد جمعیت آن در مناطق با تنش آبی بالا زندگی می‌کنند. این در حالی است که بیشتر فاضلاب بدون استفاده مجدد، دور ریخته می‌شود.

در یک کلام استفاده مجدد از آب و بازیافت فاضلاب نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت جهانی است.